بررسی عوامل اصلی چاقی و اضافه وزن

آیا تا بحال فکر کرده اید که چرا دچار چاقی یا اضافه وزن می شویم ؟ شاید شما هم مایل باشید مانند خیلی های دیگه ریشه های چاقی افراد را بدانید و بدنبال راهی برای جلوگیری از چاقی خود باشید . ما در این مقاله سعی کرده ایم عوامل اصلی بروز چاقی افراد را بررسی و نکات لازم برای کنترل وزن و چاقی را ارئه نمائیم

• مقدمه:

به طور کلی چاقی از خوردن زیاد و تحرک کم ناشی می شود. اگر مقادیر زیادی انرژی، به ویژه چربی و قند مصرف کنید، اما انرژی خود را از طریق ورزش و فعالیت بدنی نسوزانید، بسیاری از انرژی مازاد به عنوان چربی در بدن ذخیره و باعث چاقی یا اضافه وزن می شود.

واحد اندازه گیری انرژی غذائی کالری نام دارد .  یک مرد متوسط ​​فعال از نظر بدنی به حدود ۲۵۰۰ کالری در روز برای حفظ وزن مناسب نیاز دارد و یک زن متوسط فعال از نظر بدنی به حدود ۲۰۰۰ کالری در روز نیاز دارد.

این مقدار کالری ممکن است زیاد به نظر برسد، اما اگر انواع خاصی از غذاها را بخورید به راحتی کالری زیادی دریافت می کنید. به عنوان مثال، خوردن یک عدد پیتزا نرمال و۱۰ عدد سیب زمینی سرخ شده و یک لیوان نوشابه 1500 کالری در یک وعده به بدن ما می رساند. مشکل دیگر این است که بسیاری از افراد از نظر فیزیکی فعال نیستند، بنابراین بسیاری از کالری هایی که مصرف می کنند در نهایت به عنوان چربی در بدن آنها ذخیره می شود.

•  رژیم غذایی نامناسب :

باید بدانیم که چاقی یک شبه اتفاق نمی افتد. این بیماری به تدریج در طول زمان و در نتیجه انتخاب رژیم غذائی وسبک نامناسب زندگی ایجاد می شود. عواملی مانند  خوردن زیاد غذای فرآوری شده یا فوق فراوری شده که سرشار از چربی و قند هستند باعث چاقی خواهند شد.

رژیم غذایی مناسب علاوه بر تنظیم میزان کالری مورد نیاز فرد بر اساس مشخصه های سن و قد و ... باید شامل گروههای غذایی اصلی ، در طول شبانه روز باشد به عنوان نمونه نمی توان رژیم غذایی مناسبی با حذف افزایش یا کاهش گروه غلات ، چربی و پروتئین داشته باشیم ، مهمترین ارمغان یک رژیم غذایی سالم و مناسب حفظ سلامتی و رساندن مغذی های اصلی به همه ارگانهای بدن می باشد .

آیا شما از آن دسته افراد هستید که فقط به فکر تناسب اندام و حفظ وزن متعادل خود می باشید ؟ ، اگر پاسخ شما آری باشد بهتر است هر چه زودتر برنامه غذایی خودتان را بر اساس حفظ سلامتی ارگان های بدن و سپس برای حفظ  تعادل وزن تغییر دهید .

• کم تحرکی:

عدم فعالیت بدنی یا کم تحرکی از عوامل مهم مرتبط با چاقی است . بسیاری از افراد مجبور هستند که به علت شغل خود بیشتر روز را پشت میز بنشینند. بسیاری از افراد به جای پیاده روی یا دوچرخه سواری از ماشین استفاده می کنند. ساعات تماشای تلویزیون، بازی های رایانه ای روز به روز بیشتر می شود و افراد کمی هستند که به صورت منظم ورزش می کنند.اگر فعال نباشید، بدن از انرژی غذای خورده شده استفاده نمی کند و انرژی اضافی توسط بدن به عنوان چربی تبدیل و ذخیره می شود.توصیه شده است که بزرگسالان باید حداقل  هفته ای  150دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط داشته باشند.

فعالیت هایی مانند دوچرخه سواری یا پیاده روی سریع، از جمله این فعالیت ها هستند. می توان ۱۵۰ دقیقه را به زمان های کوچکتر هم تقسیم نمود. به عنوان مثال، می توان به مدت 30 دقیقه در روز به مدت 5 روز در هفته ورزش کنید.

        •  رابطه چاقی و ژنتیک

برخی افراد ادعا می کنند که تلاش برای کاهش وزن فایده ای ندارد زیرا "من به طور ژنتیکی چاق هستم". در حالی که این تصور صحیح نیست تنها برخی از شرایط ژنتیکی نادر مانند سندرم پرادر ویلی وجود دارد که می تواند باعث چاقی شود، ولی در مورد سایر چاقی ها دلیلی وجود ندارد که افراد نتوانند وزن کم کنند.

شاید برخی از ویژگی‌های ژنتیکی که از والدین به شما به ارث رسیده - مانند اشتهای زیاد کاهش وزن را دشوارتر کند، اما مطمئناً آن را غیرممکن نمی‌کند.

در بسیاری از موارد، چاقی بیشتر به عوامل محیطی مربوط می شود، مانند عادات غذایی نامناسبی که در دوران کودکی آموخته شده است.

سرعت سوخت و ساز(متابولیسم) معمولا تحت تاثیر ژنتیک قرار می گیرد.

تعیین سن متابولیسم و رژیم غذایی که برای کاهش سن متابولیسم استفاده می شود برای کاهش وزن می تواند کمک کننده باشد .

• رابطه چاقی با کم کاری تیروئید و بیماری کوشینگ

در برخی موارد، بعضی از دلایل پزشکی مانند بیماری و مصرف برخی از داروها علت افزایش وزن است.

دلایلی مانند کم کاری غده تیروئید ،  زمانی که غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی کند -سندرم کوشینگ – باعث یک اختلال نادر در تولید بیش از حد هورمون های استروئیدی می شود .

اگر این بیماری ها به درستی تشخیص داده و درمان شوند، می توان به کاهش وزن دست یافت.

 •مصرف بعضی از داروها:

برخی داروها، از جمله برخی کورتیکواستروئیدها، داروهای صرع و دیابت، و برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری های روانی - از جمله داروهای ضد افسردگی و داروهای اسکیزوفرنی - می توانند در افزایش وزن نقش داشته باشند.

• اعتیاد به مصرف مواد غذایی :

اعتیاد به مواد غذایی همانند چندین اختلال دیگر از جمله اختلال پرخوری، بولیمیا، پرخوری اجباری و سایر اختلالات تغذیه و خوردن بر وزن بدن موثر می باشد اعتیاد به غذا، مانند اعتیاد به مواد مخدر عمل می کند.

•        مقاومت به انسولین

مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های ماهیچه‌ها، چربی و کبد شما به خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و نمی‌توانند از گلوکز خون برای انرژی استفاده کنند. برای جبران آن، پانکراس شما انسولین بیشتری تولید می کند. با گذشت زمان، سطح قند خون شما بالا می رود در حالی که سلول های بدن فاقد قند و انرژی مورد نیاز هستند درنتیجه احساس گرسنگی و نیاز به خوردن غذا پیدا می کنیم و درنتیجه بیشتر خوردن چاق می شویم .

         • مقاومت به لپتین:

لپتین هورمونی است که (چربی بدن) ترشح می کند و به بدن کمک می کند وزن طبیعی خود را به مدت طولانی حفظ کند. جالب است بدانید  لپتین هورمون ایجاد احساس سیری است که به بدن پیام می دهد که خوردن کافی است .مقاومت به لپتین مشابه با مقاومت به انسولین بوده و زمانی ایجاد می شود که لپتین به میزان کافی در بدن وجود دارد ولی بدن متوجه پیام سیری نمی شود.این دسته افراد اشتهای زیادی دارند و با پر خوری مبتلا به چاقی و اضافه وزن می شوند.

        •  سندرم تخمدان پلی کیستیک(PCO)

PCOS شایع ترین ناهنجاری هورمونی در زنان در سنین باروری است که حدود 7 درصد از این جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد.این بیماری نتیجه  افزایش تولید آندروژن و اختلال در ترشح گنادوتروپین است که منجر به بی نظمی قاعدگی، هیرسوتیسم و ناباروری می شود. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا چاق هستند .

         • مصرف ناکافی فیبر

فیبرها مهمترین عامل در بهبود عملکرد روده می باشند. فیبرها موجب دفع بهتر مواد زاید، کاهش قند و چربی خون می شوند. فست فودها و غذاهای فرآوری شده و فوق فراوری شده فاقد فیبر می باشند ولی میوه ها و سبزیجات سرشار از فیبر بوده و برای حفظ سلامتی و تناسب اندام لازم هستند. همچنین نان های سبوس دار و غلات کامل نیز حاوی فیبر کافی می باشند .

         •خواب ناکافی:

خواب کم یا خواب زیاد باعث تغییراتی در سطح هورمون ها می شوند که اشتها را افزایش می دهد. همچنین ممکن است هوس غذاهای پرکالری و کربوهیدرات داشته باشید که باعث چاقی و  افزایش وزن می شود .

        •میکروبیوم یا باکتری های روده :

جالب است بدانیم  که در روده کوچک ما حدود ۱۰۰ تریلیون میکروب وجود دارند که شامل میکروب های خوب  و میکروب های بد هستند.

اینکه میکروب های روده شما از چه نوعی باشند (میکروب های خوب یا بد) وزن شما را  تحت تأثیر قرار می دهد. آنچه می خورید و می نوشید بر نوع میکروب های روده تاثیر گذار می باشد و ممکن است به افزایش وزن یا به کاهش وزن شما کمک کنند.

•        رابطه استرس و چاقی:

 بسیاری از عوامل خارجی که بر خلق و خو و تندرستی تأثیر می گذارند ممکن است در چاقی  خصوصا چاقی شکمی نقش داشته باشند. افراد معمولاً هنگام تجربه موقعیت های استرس زا به دنبال غذاهای پرکالری هستند.اگر در معرض استرس هستید باید بدانید هورمون کورتیزول در بدن افزایش یافته و موجب چاقی و اضافه وزن شما خواهد شد .

• رابطه چاقی و بارداری:

افزایش وزن در دوران بارداری رایج است. برخی از زنان پس از تولد نوزاد به سختی این وزن را کم می کنند. این افزایش وزن ممکن است موجب ایجاد چاقی در زنان پس از زایمان شود.زنان باردار و همچنین زنان شیرده تا ۶ ماه پس از تولد کودک مجاز به گرفتن رژیم لاغری نمی باشند.

• ترک سیگار:

شاید شما هم شنیده باشید که افراد با ترک سیگار دچار چاقی و اضافه وزن می شوند ، ولی باید بدانید این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که فرد از غذا برای مقابله با استعمال سیگار استفاده می کند .لذا برای جلوگیری از چاقی در زمان ترک سیگار باید از مصرف بی رویه غذا پرهیز کرد .

• و اما در انتها از کجا بدانیم که چاق هستیم ؟

مهمترین و بهترین روش برای تعیین چاقی و شدت آن استفاده از نمایه توده بدن (BMI) است. اگر BMI  محاسبه شده بالای ۳۰ باشد فرد مبتلا به چاقی است .

اگر چه محاسبه BMI روش خوبی برای مشخص کردن  چاقی و شدت چاقی فرد است ولی BMI برای افراد ورزشکار که بدن عضلانی دارند مناسب نیست. نوع دیگری از چاقی به چاقی شکمی معروف است که با اندازه گیری دور کمر مشخص می گردد. اگر دور کمر برای خانم ها بالای ۸۸ سانتیمتر و برای آقایان بالای  سانتیمتر۱۰۲باشد نشان دهنده چاقی شکمی (احشایی و زیر جلدی ) بوده که از چاقی کل بدن بسیارخطرناک تر است.