علائم کبد چرب، رابطه مصرف تخم مرغ و کبد چرب، انواع کبد چرب، برای کبد چرب چی بخوریم؟

قبل از اینکه در مورد کبد چرب، علائم و راه های تشخیص آن صحبت کنیم به اختصار وظایف کبد در بدن را توضیح می دهیم. تمام اعضا و جوارحی که در بدن انسان قرار دارند مهم هستند و هر کدام وظیفه ای بر عهده دارند. اما در بین این اعضا کبد یکی از مهمترین ارگان های بدن بشمار می رود. دلیل اهمیت این عضو وظایفی است که انجام می دهد.

از جمله وظایف کبد می توان به سم زدایی داروها، خارج کردن ضایعات تخریب گلبول های قرمز به صورت صفرا، محافظت از بدن در برابر میکروب ها و سموم ناشی از مواد غذایی، تنظیم سوخت و ساز قند و چربی، جذب چربی، ذخیره کردن قند به شکل گلیکوژن و تولید کردن فاکتورهای انعقادی خون اشاره کرد. با توجه به این وظایف مهم و حیاتی کوچکترین مشکلی در کبد سبب ایجاد اختلالات بزرگ در بدن می شود.

یکی از شایع ترین مشکلات کبد که انسان های زیادی با آن درگیر هستند کبد چرب می باشد. این بیماری هیچ محدودیت سنی ندارد و در هر سنی رخ می دهد. کبد چرب ناشی از جمع شدن چربی در کبد است و یک نوع التهاب در بدن می باشد. این بیماری با توجه به افزایش میزان چاقی در افراد روزبروز در حال افزایش است و در صورتی که به آن توجه نشود مشکلات جدی تری برای فرد به وجود می آورد.

تشخیص ندادن زودهنگام کبد چرب و عدم درمان اصولی آن یک بیماری خطرناک و غیر قابل برگشت کبدی ایجاد می کند به نام سیروز. کبد چرب در ابتدا یک بیماری خفیف است که از تجمع چربی در سلول های کبد شروع می شود و سپس کم کم تبدیل به التهاب کبد و در نهایت با تخریب سلول های کبد به بیماری سیروز تبدیل می شود.

بررسی علائم

یکی از فاکتورهایی که به افراد کمک می کند تشخیص دهند مبتلا به این بیماری هستند یا خیر آشنایی با علائم کبد چرب است. استئاتوز کبدی علائم و نشانه های مختلفی دارد ولی نه اینکه تمام آن ها در فرد بروز کند. حتی در برخی مواقع این بیماری بدون هیچ علائمی پیشرفت می کند. از جمله علائم کبد چرب عبارتند از:

• خستگی و بی حالی
• ضعف
• خارش های طولانی مدت
• بزرگ شدن سینه ها بی از حد معمول یا ژنیکوماستی. این نشانه مخصوص مردان است.
• زرد شدن پوست و چشم
• کاهش وزن
• درد در سمت راست بالای شکم
• تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها

در صورتی که این بیماری پیشرفته تر و تبدیل به سیروز کبدی شود علائم دیگری در فرد بروز می کند عبارتند از:

• بزرگ شدن رگ های خونی زیر پوست دست و قرمز شدن کف دست
• متورم شدن شکم
• بزرگ شدن طحال

دلایل ایجاد کبد چرب چیست؟

یکی از مهمترین دلایلی که سبب ایجاد کبد چرب می شود مصرف بیش از اندازه مشروبات الکلی است. البته نه اینکه در افراد دیگر این بیماری دیده نمی شود. اما معمولا پزشکان به سختی تشخیص می دهند در چنین افرادی به چه دلیل این بیماری ایجاد می شود. در بسیاری از مواقع مشاهده شده کبد چرب و بیماری سیروز کبدی به دلایلی نظیر اضافه وزن و چاقی، مقاومت فرد در مقابل انسولین، قند خون بالا و دیابت نوع 2 و چربی خون بالا رخ می دهد.

بنابراین اگر نمی خواهید به این بیماری مبتلا شوید سعی کنید این موارد را کنترل نمایید. البته علاوه بر دلایل ذکر شده برخی دلایلی دیگر هستند که سبب بروز این بیماری می شوند. خصوصا اگر بدن چربی زیادی تولید کند و یا به اندازه چربی دفع نکند. در هر صورت بدن دارای چربی اضافه است که در سلول های کبد جمع می شوند. تجمع این چربی ها سبب ایجاد کبد چربی می شود. اما چه دلایلی سبب می شود بدن چربی اضافه داشته باشد؟

از جمله دلایل ایجاد چربی اضافه در بدن و تجمع در کبد عبارتند از:

• مصرف بیش از حد مشروبات الکلی
• چاق شدن و اضافه وزن
• تجمع چربی در اطراف شکم یا همان چاقی شکمی
• قند خون و کلسترول بالا
• سندرم متابولیک
• دیابت نوع 2
• کم کاری تیروئید
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• بارداری
• کم کاری هیپوفیز
• تری گلیسیرید بالا
• هپاتیت C و اچ آی وی
• بای پس معده
• عوارض برخی داروها مثل آمیودارون، استامینوفن، آنتی ‌بیوتیک ‌ها و ...
• کم کردن سریع وزن
• مصرف نوشیدنی های قندی
• ژنتیک و وراثت

 مصرف تخم مرغ و کبد چرب

شاید شما هم شنیده باشید که مصرف تخم مرغ سبب ایجاد کبد چرب می شود. در اینجا باید بگوییم این باور که تخم مرغ خصوصا زرده تخم مرغ سبب ایجاد کبد چرب می شود یک باور کاملا اشتباه است. برخی افراد آنچنان این موضوع را جدی گرفته اند که مصرف تخم مرغ را از سبد غذایی خود حذف کرده اند. لازم به ذکر است بدانید تا به امروز در هیچ مطالعه و تحقیقی ثبت نشده است که تخم مرغ سبب ایجاد این بیماری می شود.

بنابراین حتی افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند نباید مصرف تخم مرغ را قطع کنند. مگر اینکه پزشک معالج تجویز کند. همانطور که اشاره نمودیم این بیماری ناشی از تجمع چربی در سلول های کبد است و در صورتی که وزن چربی کبد بیش از 5 درصد باشد یعنی فرد مبتلا به این بیماری است. بنابراین بهترین راهکار برای درمان یا جلوگیری از ابتلا به کبد چرب کاهش مصرف چربی است.

همچنین یکی از دلایل ایجاد استئاتوز کبدی کلسترول بالا است. اما مقدار کلسترول یک تخم بسیار بزرگ نهایتا به 200 می رسد. از طرف دیگر تنها خاصیت تخم مرغ به کلسترولش نیست. این ماده غذایی سرشار از پروتئین و دیگر مواد مغذی است. لذا تنها به این دلیل نباید مصرف تخم مرغ را کنار گذاشت.

همچنین تحقیقات نشان داده برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب مصرف روزانه کلسترول نباید بیش از 200 تا 300 گرم باشد. این در صورتی است که حداکثر مقدار کلسترول تخم مرغ 200 گرم است. بنابراین باید این جمله را اصلاح کرد که در یک هفته نباید تخم مرغ بیش از حد مصرف نمود. نکته مثبت قضیه اینجا است که دانشمندان کشف کردند کلسترول مواد غذایی تاثیر زیادی بر کلسترول خون نمی گذارد.

آیا مصرف تخم مرغ باعث ایجاد کبد چرب می شود؟

همانطور که اشاره نمودیم هیچ مطالعه و تحقیقاتی ثابت نکرده این ماده غذایی منجر به ایجاد استئاتوز کبدی می شود. ولی برخی از پزشکان مصرف تخم مرغ را برای افرادی که مستعد ابتلا به بیماری های قلبی هستند مضر می دانند.

درست است زرده تخم مرغ کلسترول بالایی دارد اما به دلیل داشتن ماده دیگری به نام لسیتین کلسترول آن کمتر جذب روده می شود. به همین دلیل حتی افرادی که کلسترول بالا دارند هم می توانند روزانه یک عدد تخم مرغ کامل بخورند. یک فرد سالم در طول هفته می تواند روزانه یک عدد تخم مرغ میل کند. مصرف تخم مرغ حتی به کاهش وزن هم کمک می کند.

از آنجایی که تخم مرغ ارزش غذایی بالایی دارد و زمان بیشتری افراد را سیر نگه می دارد کمک می کند افراد سریع تر لاغر شوند. فردی که صبحانه یک تخم مرغ می خورد می تواند ساعت ها سیر بماند. بنابراین توصیه می کنیم به خاطر استرس ابتلا به کبد چرب یا افزایش کلسترول خون به هیچ وجه مصرف تخم مرغ را قطع نکنید.

بررسی انواع

با توجه به اینکه دلایل مختلفی سبب ایجاد این بیماری می شوند کبد چرب را به دو دسته تقسیم می کنند که عبارتند از:

• کبد چرب الکلی (AFLD): همانطور که از نام این نوع کبد چرب مشخص است مهمترین علت آن مصرف بیش از حد مشروبات الکلی است. مصرف این مشروبات سبب انباشته شدن چربی در کبد می شوند. لذا افرادی که از این طریق مبتلا به کبد چرب شده اند باید مصرف مشروبات الکلی را به شدت کاهش دهند.
• کبد چرب غیر الکلی (NAFLD): این نوع کبد چرب به دلایلی غیر از مصرف مشروبات الکلی نظیر وراثت، دارو، قند خون و کلسترول بالا، بارداری و ... رخ می دهد. تحقیقات نشان داده از هر 3 بزرگسال، 1 نفر و از هر 10 کودک یک کودک به این نوع بیماری مبتلا هستند. دقیقا مشخص نیست افراد غیر الکلی به چه دلیل به بیماری کبد چرب مبتلا می شوند. اما بر اساس مشاهدات، شایع ترین دلیل چاقی و دیابت می باشد.

مراحل کبد چرب

بطور کلی مراحل کبد چرب به 4 مرحله تقسیم می شوند که عبارتند از:

• گرید ۱ (کبد چرب ساده): این مرحله اولین مرحله این بیماری است و شروع تجمع چربی در کبد می باشد. در صورتی که بیماری از این مرحله عبور نکند کاملا بی خطر است.
• گرید ۲ (استئو هپاتیت): در این مرحله علاوه بر تجمع چربی در کبد التهاب کبد هم رخ می دهد.
• گرید ۳ (فیبروز کبدی): در صورت درمان نشدن، التهاب کبد منجر به زخم می شود. اگر این التهاب ادامه دار باشد اسکار کبد را به وجود می آورد. ولی باز هم کبد می تواند عملکرد خوبی از خود نشان دهد.
• گرید ۴ (سیروز کبدی): این مرحله آخرین مرحله و خطرناکترین مرحله کبد چرب است که در آن زخم کبد شدید و گسترده می شود. سیروز کبدی یکی پیشرفته ترین مراحل کبد چرب است که منجر به نارسایی کبدی می شود. با توجه به اینکه این نوع کبد چرب غیر قابل برگشت است پیشگیری آن حائز اهمیت می باشد.

از نشانه های این مرحله می توان به خارش های مداوم و ورم دست و پا اشاره کرد که در گرید های1، 2 و 3 دیده نمی شود. در پی این نشانه عوارض دیگری نظیر تجمع مایعات در شکم، حالت تهوع و کاهش وزن نیز در بدن رخ می دهد.

افراد مستعد بیماری

• افراد دارای اضافه وزن
• افراد دارای دیابت نوع 2
• افراد معتاد به مشروبات الکلی
• زنان باردار
• ژنتیک
• افرادی که تحرک زیادی ندارند
• افراد مبتلا به دچار آپنه انسدادی خواب

برای کبد چرب چی بخوریم؟

یکی از بهترین راهکارها برای پیشگیری و درمان کبد چرب داشتن یک رژیم غذایی استاندارد است. به همین دلیل افرادی که مستعد این بیماری هستند می خواهند بدانند چه غذاهایی برای کبد چرب خوب و مفید است. در حال حاضر متخصصان تغذیه مصرف غذاهای زیر را برای کبد چرب مناسب اعلام کرده اند:

• شیر بادام یا شیر گاو کم چرب
• قهوه
• غذاهای سرشار از ویتامین E نظیر اسفناج، مغزیجات، فلفل دلمه ای قرمز و ...
• دانه های کتان و چیا به دلیل اینکه منبع غنی اسید امگا 3 هستند
• روغن زیتون
• سیر
• سویا

همچنین خوردن برخی غذاها برای این بیماری مضر است. پس بهتر است آن ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید. از جمله این خوراکی ها می توان به انواع آب میوه، کره، نوشابه، نوشیدنی های رژیمی، نوشیدنی های شیرین، انواع بستنی و دسر، کیک، الکل ها، غذاهای شور، کالباس و بیکن، گوشت های چرب و پخته و غذاهای سرخ شده اشاره نمود.

بهترین رژیم غذایی برای کبد چرب این است که در غذاهای شما انواع مغذی نظیر فیبر، سبزیجات، آجیل، غلات و میوه جات موجود باشد و حتی الامکان از خوردن الکل، نمک و شکر، پیتزا، ماکارونی، بیسکوییت و چربی های اشباع حیوانی اجتناب کنید.

گوشت قرمز شاید سرشار از پروتئین باشد اما کبد به سختی می تواند پروتئین اضافی را هضم کند. لذا در اثر تجمع پروتئین اضافی در کبد فرد مبتلا به کبد چرب می شود.